Văn hóa ẩm thực Nhật Bản và những món ăn truyền thống.

1.Nét văn hóa ẩm thực Nhật Bản

Văn hóa ẩm thực Nhật được biết đến với những món ăn truyền thống, và nghệ thuật trang trí ẩm thực độc đáo. Nhật cũng giống như các nước châu Á khác, xuất phát từ nền nông nghiệp lúa, nên cơm được coi là thành phần chính trong bữa ăn của người Nhật. Ngoài ra cá và hải sản là nguồn cung cấp protein chủ yếu của họ. Người Nhật thường chú ý nhiều đến kiểu cách và rất cầu kỳ trong chế biến thực phẩm. Chính những điều này tạo nên hương vị đặc trưng của các món ăn Nhật như các món ăn sống, hấp, luộc…

                                       

“Tam ngũ” là quan niệm của người Nhật trong các món ăn, đó là “Ngũ vị, ngũ sắc, ngũ pháp”.

+ Ngũ vị bao gồm: ngọt, chua, cay, đắng, mặn

+ Ngũ sắc có: trắng, vàng, đỏ, xanh, đen

+ Ngũ pháp có: để sống, ninh, nướng, chiên và hấp.

Mùi vị các món ăn Nhật đơn giản hơn so với các món ăn của phương Tây. Đồ ăn Nhật chú trọng đến đặc sản theo từng mùa và sự lựa chọn các bát đĩa đựng thức ăn một cách nghệ thuật. Các món ăn của Nhật nhằm giữ lại nhiều nhất hương vị, màu sắc của thiên nhiên.

                    
                                        Cách bày biên rất cầu kỳ và bắt mắt.

Nhật Bản nghiêng về sự bắt mắt tinh tế, đó là sự hòa trộn khéo léo và tinh tế của màu sắc, hương vị cũng như tôn giáo truyền thống. Những món ăn được chế biến nhỏ nhắn, xinh xắn, hương vị thanh tao, nhẹ nhàng không quá nồng đậm. Người Nhật thường dùng đũa để ăn, đặc biệt họ thích bày biện món ăn bằng những bát, đĩa nhỏ xinh.

Bữa cơm người Nhật chủ yếu là cơm, cá, rau và có rất ít thịt trong thành phần ăn. Mỗi người bao giờ cũng có một bát cơm kèm với rau bina, củ cải hoặc dưa góp, rong biển sấy được dùng để cuộn cơm hoặc ăn không. Có thể ăn mì Udon và Soba để thay thế cơm hay Sushi. Món khai vị là sashimi và kết thúc bữa ăn là một tách trà xanh nóng hổi.

Trước khi ăn người Nhật thường nói: "itadakimasu" - là một câu nói lịch sự, nghĩa là "xin mời" nhằm nhấn mạnh sự cảm ơn tới người đã cất công chuẩn bị bữa ăn. Khi ăn xong, họ lại cảm ơn một lần nữa "gochiso sama deshita" (cảm ơn vì bữa ăn ngon")

Ngày nay bữa ăn của người Nhật đã có sự Âu hóa bởi những ảnh hưởng của sự tiếp xúc với các nền ẩm thực châu Âu. Trong bữa ăn xuất hiện các sản phẩm sữa, bánh mì, thịt và các sản phẩm làm từ bột mì ngày một nhiều.

2. Những món ăn đặc sắc của người Nhật

* Sushi: Sushi là món cơm trộn với giấm, kết hợp với các loại thức ăn như cá sống, trứng cá, rau củ, và được cuốn trong lá rong biển. Có nhiều loại sushi khác nhau, mỗi loại đều đem lại hương vị và màu sắc khác nhau. Món này dùng bằng tay, chấm tương rồi cho vào miệng mà không cắn nhỏ vì sẽ làm nát miếng sushi. Sushi ăn kèm với nước tương, mù tạt và gừng ngâm chua.

                         
Có nhiều loại sushi như:
- Temaki Sushi: Cơm và thức ăn cuốn trong lá rong biển theo hình chiếc phễu nhỏ.
- Inari Sushi: Cơm và thức ăn được cho vào một miếng đậu hũ
- Nigiri Sushi: Cơm được nắm thành vắt nhỏ, thêm ít wasabi ở giữa rồi xếp thức ăn.
- Makimono Sushi: Thức ăn nằm giữa phần cơm và được cuộn tròn dài trong một lớp rong biển, sau đó được cắt thành khoanh tròn nhỏ.
- Gunkan Sushi: Phần cơm được bao quanh bởi lá rong biển, thức ăn xếp lên trên mặt.
- Oboshi Sushi: Loại sushi được ép trong khuôn gỗ thành miếng to rồi dùng dao cắt thành những miếng nhỏ hơn. Người Nhật dùng tay khi thưởng thức món ăn này, chấm tương rồi cho hẳn vào miệng chứ không cắn nhỏ hơn vì sẽ làm nát miếng sushi.
Tuy có nhiều loại nhưng sushi lại có chung một cách ăn là dùng kèm với nước tương, mù tạt và gừng ngâm chua. Gừng có tác dụng rửa sạch vị giác của bạn sau mỗi món sushi. Nhờ thế, bạn có thể thưởng thức nhiều loại sushi khác nhau.Cách chấm nước tương cũng phải chú ý để không làm ảnh hưởng đến hương vị vốn có. Nên chấm phần mặt thức ăn vào nước tương, không nên chấm vào phần cơm, vì nó sẽ hút lấy nhiều nước tương làm cho sushi bị mặn.

Các bếp trưởng nhà hàng Nhật thường hướng dẫn thực khách chấm miếng sushi vào ít nước tương có mù tạt, cho trọn vào miệng, nhắm mắt lại để cảm nhận được vị cay, thơm nồng của món ăn độc đáo này.

* Sashimi là món ăn sống trong ẩm thực Nhật. Cá và hải sản tươi sống được người Nhật đặc biệt yêu thích, gọi là sashimi. Những lát hải sản như mực, tôm, sò, cá ngừ, cá hồi sống được xếp một cách đẹp mắt trên khay gỗ cùng với củ cải trắng bào sợi và lá tía tô. Món ăn được chấm kèm với nước tương và mù tạt (wasami). Nhiều người thường nghĩ đây chỉ là cách trang trí của nhà hàng, thực chất đây là món dùng kèm lý tưởng. Chính những sợi củ cải trắng có tác dụng làm sạch bao tử, tránh khó tiêu sau khi ăn đồ sống. Lá tía tô có tác dụng khử sạch mùi trong miệng.

                                 

Cảm giác đầu tiên khi ăn sashimi là vị cay xộc đến mũi, đánh thức các giác quan. Sau đó là vị mặn vừa của nước tương hảo hạng và vị ngọt tươi ngon, mềm, béo ngậy của cá sống. Tất cả như tan vào trong miệng, trôi tuột xuống bao tử.

* Tempura: Bên cạnh món sushi, tempura cũng vô cùng nổi tiếng, nó đứng đầu trong số những món chiên trong ẩm thực Nhật Bản. Tempura là món chiên trong ẩm thực Nhật, đó là các loại tôm, cá, mực và rau củ được tẩm qua bột và chiên vàng. Lớp bột phải thật mỏng, hơi giòn bên ngoài nhưng không khô cứng, có độ mềm nhẹ. Điều quan trọng là sau khi chiên, tempura không được ướt dầu ăn mà phải khô ráo, không gây cảm giác ngán ngấy cho người ăn.

                               

Món ăn này được dùng với nước tương pha thật loãng. Bạn có thể cho một ít củ cải trắng và gừng băm nhỏ vào chén nước chấm khuấy đều. Cho miếng tempura ngập vào nước chấm, thưởng thức ngay để miếng ăn có độ giòn nhẹ thanh tao vốn có. Tempura phải được chiên và dùng ngay vì chỉ sau vài chục phút, vị ngon của nó sẽ giảm đi đáng kể.

*Mỳ Soba là món mì lạnh, được sử dụng thay cơm, làm từ sợi mì soba, trứng cút, rong biển, hành lá, gừng và wasabi. Mì sau khi luộc được ngâm qua nước đá lạnh, ăn cùng với nước sốt zaru. Món này thường được thực khách chọn dùng vào mùa hè hay khi khí trời oi bức.

                                 

Sợi mì sau khi được luộc chín sẽ được làm lạnh, xếp trên vỉ tre, bên dưới là một lớp nước đá để giữ lạnh. Nước chấm kèm theo cũng là một loại sốt lạnh với thành phần từ nước tương kèm một ít hành lá, gừng. Gắp từng đũa mì vừa ăn, chấm nước sốt rồi thưởng thức.

Những ai lần đầu ăn món Nhật đều không khỏi bỡ ngỡ khi nhìn thấy một vị khách Nhật ăn mì hút rồn rột, gắp mì vào miệng và nuốt ngay. Theo họ, ăn như thế mới thích. Mì lạnh được phục vụ riêng lẻ hoặc kèm chung với các thức ăn khác.

* Rượu Sake: Thật thiếu sót khi không nhấm nháp vài giọt rượu sake trứ danh khi thưởng thức món Nhật. Rượu sake không chỉ làm cuộc vui thêm sôi nổi, thân thiết mà còn giúp cho các món ăn dễ tiêu và tăng thêm hương vị.

                  
Rượu sake thường được uống khi ăn các món sashimi, sushi để xoá đi vị tanh nhẹ của đồ sống. Có hai cách thưởng thức loại rượu này:
Sake nóng: Rượu được đun nóng, đựng trong bình sứ, rót vào từng tách nhỏ khi thưởng thức, uống ngon nhất khi thời tiết se lạnh, vào mùa đông.
Sake lạnh: Cho ít rượu sake vào ly, thêm ít nước suối, đá viên và vài giọt chanh lắc nhẹ. Bạn có ngay một ly sake lạnh với hương vị thật bốc, mát lạnh nhưng ấm dần sau khi uống.
Ngoài ra, loại rượu này cũng được nhiều người chọn lựa khi ăn các món thịt chiên, nướng...